ΔΕΠ-Υ

                                   

Η κ ……. είναι μητέρα τριών παιδιών, εκ των οποίων το μεσαίο είναι αγόρι στην ηλικία των 7 ετών και τα άλλα δύο είναι 10 και 3 ετών αντίστοιχα. Όπως καταλαβαίνετε η κάθε ημέρα αυτής της γυναίκας είναι ιδιαίτερα κουραστική με δεδομένο ότι το δεύτερο παιδί της οικογένειας έχει διαγνωστεί με  ΔΕΠ-Υ , παρουσιάζοντας συννοσηρότητα με  ΕΠΔ και  ΕΜΔ. Το σκληρό ωράριο ξεκινά από τις 7:00 το πρωί, όπου και ξυπνά, για να ετοιμάσει τα δύο μεγαλύτερα παιδιά για το σχολείο. Με το κορίτσι δεν αντιμετωπίζει κανένα πρόβλημα. Πρόθυμα ετοιμάζεται: ξυπνά χωρίς  δυσκολία, πλένεται και ντύνεται μόνη της, τρώει το πρωινό της και περιμένει τον αδελφό της να ετοιμαστεί και αυτός, για να τους πάει η μητέρα στο σχολείο.

Με το ……. Όμως τα πράγματα δεν είναι τόσο εύκολα. Με το που ξυπνά κάνει απίστευτο θόρυβο και ανοίγει την τηλεόραση στο τέρμα. Είναι ανυπάκουος, απείθαρχος, αγενής και απότομος. Αρνείται πεισματικά μα σηκωθεί από το κρεβάτι και να ετοιμαστεί. Εκλείπουν οι δεξιότητες αυτοϋπηρέτησης. Δυσκολεύεται να βάλει μόνος του τα ρούχα του και να δέσει τα κορδόνια των παπουτσιών του. Κατά τη διάρκεια δε της ετοιμασίας έχει αυξημένη κινητικότητα, κινεί συνεχώς τα χέρια και τα πόδια του, στριφογυρίζει με αποτέλεσμα η μητέρα να δυσκολεύεται στην πρωινή του ετοιμασία. Την ώρα του πρωινού γκρινιάζει συνεχώς, γιατί τίποτε δεν του αρέσει και αρνείται να φάει. Ενίοτε θυμώνει, φωνάζει και πετάει πράγματα από το τραπέζι. Θέλει να βρίσκεται συνεχώς στο επίκεντρο της προσοχής των άλλων και να μονοπωλεί το ενδιαφέρον της μητέρας. Αισθάνεται αδικημένος και παραμελημένος.

Η συμπεριφορά του αυτή ενοχλεί, δυσαρεστεί, απογοητεύει , πικραίνει τη μητέρα. Αποθαρρύνεται και απελπίζεται. Η ανοχή, αντοχή και επιμονή της έχουν ήδη δοκιμαστεί αρκετά. Νιώθει πως δεν αντέχει άλλο. Η καθημερινή προετοιμασία καταντά για αυτήν ένα καθημερινό μαρτύριο. Άγχος και πανικός. Δεν ξέρει πώς να αντιμετωπίσει αυτήν την κατάσταση.

   Αρχικά τον παίρνει με το καλό. Σκέφτεται πως αυτή η κατάσταση θα είναι προσωρινή και με αυτόν τον τρόπο προσπαθεί να δώσει θάρρος στον εαυτό της, για να αντέξει. Την  ίδια στιγμή όμως κάνει και άλλες σκέψεις: αυτό το παιδί είναι ξεροκέφαλο και αντιδραστικό και προφανώς φταίμε και εμείς που του κάνουμε όλα τα χατίρια. Τον έχουμε κακομάθει. Καλά να πάθω τώρα, εγώ φταίω που τον έμαθα έτσι. Σκέφτεται πως δεν αντέχει άλλο και παρακαλά το Θεό να της δώσει δύναμη και επιμονή.

-          Σε παρακαλώ αγόρι μου, κάτσε φρόνιμα να σε ντύσω. Θα αργήσεις πάλι στο σχολείο και δεν έχω άλλες δικαιολογίες.

-          Δε με πειράζει. Άλλωστε δε μου αρέσει το σχολείο. Βαριέμαι πολύ. Η δασκάλα με μαλώνει συνεχώς και τα άλλα παιδιά δε με παίζουν.

-          Αφού δεν είσαι υπάκουο παιδί, τι περιμένεις; Είσαι ξεροκέφαλος και πεισματάρης. Δικαιολογημένα σου κάνει παρατηρήσεις η δασκάλα. Όσο για τα άλλα παιδιά, αφού κάνεις ζαβολιές, δεν ακολουθείς τους κανόνες του παιχνιδιού, θέλεις  πάντα να κερδίζεις και εκνευρίζεσαι, όταν χάνεις  πώς να σε κάνουν παρέα. Έλα να ντυθείς και θα σου πάρω ό,τι θέλεις. Υποσχέσου μου ότι σήμερα θα είσαι καλύτερο παιδί και πιο προσεχτικό και ότι δε θα ακούσω παράπονα από τη δασκάλα σου.

-          Δεν ξέρω μαμά. Αν δε με εκνευρίσουν θα προσπαθήσω. Μην ξεχάσεις το δώρο μου όμως.

Μετά από αρκετή ταλαιπωρία και συμφωνίες- παροχή αμοιβών ξεκινούν για το σχολείο. Η κατάσταση τώρα θα είναι προβληματική για τη δασκάλα που θα έχει να αντιμετωπίσει ένα υπερκινητικό, απρόσεκτο, παρορμητικό παιδί, με ΕΜΔ επιπρόσθετα ως παρεπόμενο της ΔΕΠ-Υ.

Η συνήθης συμπεριφορά του μέσα στην τάξη είναι η εξής:

στριφογυρίζει συνεχώς, σηκώνεται από τη θέση του και κάνει βόλτες, πειράζει τους συμμαθητές του, εμποδίζοντας την ομαλή διεξαγωγή του μαθήματος. Ρίχνει κάτω τα βιβλία και τα μολύβια του, προκαλώντας αναταραχή και ζητά πολύ συχνά να πάει τουαλέτα. Κάνει θόρυβο, χτυπώντας το θρανίο. Καταστρέφει αντικείμενα. Συχνά χάνει ή ξεχνά αντικείμενα απαραίτητα για τη διεκπεραίωση δραστηριοτήτων, π.χ. μολύβια, βιβλία. Η προσοχή του διασπάται εύκολα από εξωτερικά  ερεθίσματα. Δεν μπορεί να διατηρήσει την προσοχή του στα καθήκοντα του και φαίνεται σαν να μην ακούει, όταν του μιλούν. Αδυνατεί να συμμορφωθεί σε οδηγίες και αποτυγχάνει να ολοκληρώσει σχολικές εργασίες. Μιλά υπερβολικά. Από την άλλη είναι έντονα παρορμητικός. Δεν περιμένει τη σειρά του, για να πάρει το λόγο, διακόπτει τους άλλους, όταν μιλούν, απαντά απερίσκεπτα, πριν ολοκληρωθεί η ερώτηση.

Κατά τη διαδικασία της ανάγνωσης διαβάζει πολύ αργά με συλλαβισμό και χωρίς ρυθμό. Παραλείπει, αντικαθιστά ή προσθέτει γράμματα/ συλλαβές/λέξεις. Προφέρει λάθος συμφωνικά συμπλέγματα, δυσκολεύεται στο να διαφοροποιήσει φθόγγους, όπως β/φ, γ/χ, δ/θ, χάνει τις σειρές κατά την ανάγνωση.  Στα γραπτά του από την άλλη είναι ακατάστατος, με μεγάλα και κακά γράμματα και μουντζούρες, αφήνει αδικαιολόγητα κενά, δε χρησιμοποιεί σωστά τα κεφαλαία, δεν έχει ευθυγράμμιση στις λέξεις, παραλείπει, προσθέτει, αντικαθιστά γράμματα/ συλλαβές/ λέξεις.

Κατά τη διάρκεια των διαλειμμάτων είναι αδέξιος, παραπατά και πέφτει εύκολα, σκοντάφτει ακόμα και πάνω σε άλλους. Είναι υπερβολικά υπερκινητικός, λέει ψέματα, είναι επιθετικός και τα άλλα  παιδιά αποφεύγουν την παρέα του και δεν τον θέλουν, γιατί δεν ακολουθεί τους κανόνες των παιχνιδιών, κάνει ζαβολιές και εκνευρίζεται εύκολα, όταν χάνει.

Η αδερφή του που πηγαίνει στο ίδιο σχολείο, νιώθει άσχημα που τα άλλα παιδιά έχουν αυτήν την εικόνα για τον αδελφό της και προσπαθεί να τον προστατεύσει. Ενοχλείται και ντρέπεται για τα αρνητικά σχόλια που ακούει. Από την άλλη βλέπει ότι ο αδελφός της δέχεται ιδιαίτερη μεταχείριση από τους γονείς της και ότι μονοπωλεί το ενδιαφέρον και τη στοργή της μητέρας. Βιώνει αρνητικά συναισθήματα, καθώς νιώθει παραμελημένη λόγω της έκπτωσης της προσοχής που εισπράττει. Από τη μια λοιπόν θέλει να τον προστατεύσει στο σχολείο, από την άλλη  όμως προκαλείται μέσα της θυμός και περιφρόνηση που νιώθει ότι ο αδελφός της έχει ειδική μεταχείριση. Με χαρά δέχεται την πρόσθετη ευθύνη που έχει αναλάβει απέναντι στο μικρότερο, για να μπορέσουν οι γονείς να επιδοθούν περισσότερο στο μεσαίο.

Στο σχολείο  πάλι η μητέρα νιώθει ντροπή, ακούγοντας τα συνεχή παράπονα από τη δασκάλα για την επίδοση και συμπεριφορά του παιδιού. Πικραίνεται, ανησυχεί, απογοητεύεται. Αρχίζει να μοιρολατρεί και να πιστεύει ότι αυτό θα χειροτερεύσει με τον καιρό, αν δεν παρθούν  δραστικά μέτρα. Σκέφτεται πως πρέπει ίσως να μιλήσει σε ειδικούς. Νιώθει θυμό και τύψεις και αναζητά απεγνωσμένα την αιτία. Προσπαθεί να αποδώσει ευθύνες. Αρχίζει σιγά-σιγά να αποδέχεται την κατάσταση. Μιλά στον πατέρα ο οποίος, λείποντας πολύ από το σπίτι δεν έχει σαφή εικόνα της κατάστασης. Θεωρεί τη συμπεριφορά του αναμενόμενη και τη συγκρίνει με τη δική του. Της λέει ότι έτσι ήταν και αυτός και ότι δεν έπαιρνε τα γράμματα, τώρα όμως βρήκε το δρόμο του.

Η μητέρα όμως ανησυχεί συνεχώς. Η απόρριψη του προβλήματος εκ μέρους του πατέρα και η αποδοχή από τη μητέρα δημιουργεί εντάσεις και αποξένωση μεταξύ τους. Στρες απειλεί τη σχέση τους. Τελικά η μητέρα γίνεται ο « σταυροφόρος» του παιδιού, αναλαμβάνοντας τον πρωτεύοντα ρόλο διαχείρισης του. Ερχόμενοι από το σχολείο η μητέρα τον ρωτά, γιατί δεν ήταν φρόνιμος ούτε και σήμερα.

-          Σου το είπα αρκετές φορές. Η δασκάλα είναι πολύ βαρετή. Το μάθημα καθόλου ενδιαφέρον. Τα ίδια και τα ίδια συνεχώς.

-          Τι  κάνει δηλαδή και βαριέσαι; Τα  άλλα παιδιά το ίδιο κάνουν;

-          Δε  με νοιάζει τι κάνουν οι άλλοι. Όλο μιλάει, μετά μας βάζει λέξεις στον πίνακα και ζητά να τις γράψουμε και εμείς. Βαριέμαι.

-          Καλά στην τάξη. Ούτε στο διάλειμμα δεν μπορείς να κάτσεις φρόνιμα; Σήμερα μου είπε η αδελφή σου ότι σκαρφάλωσες στο μαντρότοιχο. Δε φοβάσαι καθόλου παιδί μου;

-          Αφού δε με παίζουν οι άλλοι, τι να έκανα μόνος μου. Αυτό μου κίνησε το ενδιαφέρον να κάνω σήμερα.

-          Καλά έλα να φας, να κοιμηθείς λίγο και μετά να διαβάσουμε.

-          Εντάξει……

Μετά το μεσημεριανό ύπνο ξεκινά το μαρτύριο της μελέτης. Η μητέρα πηγαίνει στο δωμάτιο του ……. Όπου επικρατεί ακαταστασία και χάος. Στο γραφείο του δεν υπάρχει καθόλου τάξη. Δε βρίσκει τα βιβλία, μολύβια, τετράδια, γόμες. Καθυστερεί σκόπιμα τη διαδικασία της μελέτης, η οποία ξεκινά κατόπιν πιέσεως της μητέρας και με αρνητική διάθεση εκ μέρους του παιδιού. Κατά την ώρα της μελέτης είναι απρόσεκτος και αφηρημένος. Δυσκολεύεται να συγκεντρωθεί για πολλή ώρα σε μία δραστηριότητα. Είναι ανυπάκουος και απείθαρχος. Αντιμιλά και λέει ψέματα για το φόρτο εργασίας. Αρνείται να καθίσει στο γραφείο του και όταν γίνεται δε συγκεντρώνεται, διακόπτει συνεχώς τη μελέτη, κάνοντας άσχετες ερωτήσεις ή και βόλτες στο δωμάτιο. Μπορεί να μελετούν μέχρι το βράδυ χωρίς βέβαια πάντοτε να υπάρχει και το επιθυμητό αποτέλεσμα. Κατά την ανάγνωση διαβάζει κομπιαστά, αφήνει σειρές, δεν κατανοεί τα εγγεγραμμένα, μπερδεύει συμφωνικά συμπλέγματα και φθόγγους. Αλλά και στη γραφή του και κατά την εκμάθηση της ορθογραφίας τα γράμματα του είναι ακατάστατα,  υπάρχουν ανορθόγραφες λέξεις, σύγχυση μικρών- κεφαλαίων, σύγχυση γραμμάτων, παράλειψη ή αντικατάσταση. Η μητέρα μοιρολατρεί. Φοβάται, ανησυχεί, αγωνιά για τη σχολική πορεία και επίδοση του παιδιού. Απογοητεύεται, πικραίνεται, στενοχωριέται για την όλη κατάσταση. Παράλληλα εκνευρίζεται, νευριάζει, φωνάζει. Αρχίζει τις παρατηρήσεις και μικρότερες επιπλήξεις. Η αδυναμία του παιδιού να ανταποκριθεί στις δραστηριότητες και στη μελέτη επιφέρουν την κριτική της μητέρας. Του απαγορεύει π.χ. να κινείται συνεχώς και το μαλώνει για τα ακατάστατα γράμματα, για την έλλειψη οργάνωσης και ολοκλήρωση της μελέτης. Χάνει για λίγο την ψυχραιμία της. Οι  συνεχείς παρατηρήσεις οδηγούν σε κορύφωση της σύγκρουσης γονιού- παιδιού. Το παιδί εύκολα κουράζεται και εγκαταλείπει την προσπάθεια. Τα βιώματα αποτυχία του δημιουργούν συναισθήματα απογοήτευσης, του μειώνουν το κίνητρο μάθησης, με αποτέλεσμα να αποφεύγει τη μελέτη.

Η μητέρα αγχώνεται στην άσκηση του γονεϊκού ρόλου και έχει μειωμένη αίσθηση αυτό-αποτελεσματικότητας.Σχολιάζει αρνητικά το παιδί. Παρατηρούνται ακόμα και επίπεδα εχθρικής συμπεριφοράς. Τον αποκαλεί τεμπέλη, κάτι που μειώνει το επίπεδο αυτοεκτίμησης του παιδιού και να το κάνει να αντιδρά και να παραιτείται από τη μαθησιακή διαδικασία. Το πιέζει αρκετά. Παραπονιέται ότι αναγκάζεται να τον κυνηγάει, για να διαβάζει. Όταν μετά τις επιπλήξεις, παρατηρήσεις δεν καταφέρνει τίποτα του τάζει δώρα, προκειμένου να τον υποχρεώσει να διαβάσει. Απογοητεύεται, αποθαρρύνεται και μοιρολατρεί. Σκέφτεται πως ότι και να κάνει όσο και να προσπαθήσει δε θα καταφέρει να φτάσει τα άλλα παιδιά και ότι όσο και να μελετήσει δε θα υπάρξει κανένα θετικό αποτέλεσμα. Άλλοτε ακολουθούν και τιμωρίες για τη μείωση της ανεπιθύμητης συμπεριφοράς.

-          Έλα  ….. να διαβάσουμε.

-          Όχι τώρα, παίζω.

-          Άσε το παιχνίδι και ετοιμάσου γρήγορα για διάβασμα ( φωνάζει αυστηρά). Ετοιμάστηκες;

-          Ναι.

-          Τι ακαταστασία είναι αυτή. Βοήθησε με Θεέ μου. Καθάρισε γρήγορα το γραφείο σου. Βγάλε τα βιβλία, τα τετράδια και το μολύβι σου. Συγκεντρώσου στη μελέτη.

-          Κουράστηκα. Να παίξω λίγο και να συνεχίσουμε αργότερα.

-          Όχι. Σταμάτα να στριφογυρνάς. Μην κοιτάς έξω από το παράθυρο. Κάνε καλύτερα γράμματα. Άφησε κενά.( μιλά επιτακτικά) Ξεκινάμε με κεφαλαία.

-          Τι θα φάμε το βράδυ;

-          Συγκεντρώσου. Αν δεν τελειώσεις το γράψιμο δε θα σε αφήσω να παίξεις μετά. Σε παρακαλώ διάβασε και γράψε πιο προσεκτικά και θα πάμε να δεις την αγαπημένη σου ταινία ( σκέψη της μητέρας: μακάρι να τα καταφέρω και να αντέξω και σήμερα. Δεν αντέχω άλλο….)

Όταν τελειώσουν το μαρτύριο συνεχίζεται κατά την ώρα που πρέπει να πάει για ύπνο. Βρίζει, πετάει διάφορα αντικείμενα, αρνείται να πλυθεί και να αλλάξει, ενώ άλλοτε είναι επιθετικός προς τα αδέρφια του. Χτυπά κυρίως το μικρό, θέλει να γίνεται το δικό του, ακόμα και όταν παίζει μαζί τους. Βαριέται εύκολα, δεν υπακούει σε κανόνες, θέλει να ικανοποιούνται τα δικά του θέλω, να κερδίζει συνεχώς, τους πετά αντικείμενα, όταν νευριάζει ή και τους χτυπά. Το μικρό δε το βασανίζει συνεχώς…….